نکات مهم که در هنگام واسیناسیون باید رعایت گردد:


۱- شروع برنامه ایمن سازی کودکان نارس (کمتر از ۳۷ هفته) با وزن بیش از ۲۰۰۰ گرم همانند جدول ایمن سازی عادی است.

۲- نوزادان نارس با وزن تولد کمتر از ۲۰۰۰ گرم بایستی چهار نوبت واکسن هپاتیت ب در زمانهای بدو تولد– یک-  دو و شش ماهــگی دریافت کنند. ولی چنانچه این نوزادان بعد از یکماهگی برای دریافت اولین نوبت واکسن مراجعه نمایند بدون توجه به وزن تولد برنامه ایمنسازی همانند سایر کودکان خواهد بود.

۳- واکسیناسیون شیرخوارانی که در نوزادی تعویض خون شده‌اند یا خون و فرآورده‌های خونی دریافت کرده‌اند، باید مطابق جدول ایمن سازی انجام شود.

۴- واکسیناسیون شیرخوارانی که در نوزادی به هر علت دچار زردی شده‌اند، باید مطابق جدول ایمنسازی انجام شود.

۵- در افراد مبتلا به هموفیلی و بیماریهای خونریزی دهنده‌‌‌ کلیه واکسنهای تزریقی بایستی زیر نظر پزشک انجام گیرد.

۶- سوء تغذیه نه تنها مانعی برای ایمن سازی نیست، بلکه ایمن سازی بموقع کودکان مبتلا به سوء تغذیه لازم است.

۷- شل بودن مدفوع و یا سرماخوردگی و تب مختصر مانع ایمن سازی نیست.

۸- برنامه زمان بندی دریافت واکسن در افرادی که تزریق مکرر خون دارند (مانند بیماران مبتلا به تالاسمی)، مطابق جدول روتین می‌باشد.
۹- در صورتیکه واکسن‌های زنده ویروسی تزریقی بطور همزمان مورد استفاده قرار نگیرند، باید بین آنها حــداقل یک مـاه فاصله باشد.

۱۰- در صورت تزریق گاماگلوبولین عضلانی به کودکان فاصله تجویز واکسن‌های ویروسی زنده ضعیف شده (به‌جز واکسن پولیو خوراکی و تب زرد)، با گاماگلوبولین و فرآورده‌های خونی حداقل ۳ ماه و در مورد  گاماگلوبولین وریدی حداقل ۶ ماه خواهد بود.

۱۱- چنانچه طی دو هفتـه بعد از تلقـیح واکسن‌های زنده ویـروسی (به‌جز واکسن پولیو خوراکـی و تب زرد) به هر علـت ‌گاماگلوبولین عضلانی و فرآورده‌های خونی تزریق شود، باید پس از سه ماه و  در صورت گاماگلوبولین وریدی پس از شش ماه این واکسن‌ها تکرار شود (در مورد تزریق حجم‌های زیاد گاماگلوبولین ممکن است با نظر پزشک این حداقل زمان افزایش یابد).

۱۲- برای گروههای سیار در مناطق کوهستانی و یا صعب العبور،‌ فاصله واکسیناسیون سه گانه، فلج اطفال و نوبتهای اول و دوم « هپاتیت ب»‌ را به یکماه می‌توان تقلیل داد.

۱۳- در صورت فقدان کارت ایمن سازی یا سابقه معتبر ایمن سازی، پس از بررسی کامل و دقیق از جمله حافظه مادر در صورت نیاز ایمنسازی ادامه یابد.

 ۱۴- ملاک سابقه‌ معتبر واکسیناسیون سند معتبری است که نشان‌دهنده واکسیناسیون‌ فرد باشد از قبیل‌کارت واکسیناسیون، ثبت در دفاتر مراکز بهداشتی درمانی، خانه‌های بهداشت و تیم‌های سیار و گواهی پزشک.
   
۱۵- در زنان حامله استفاده از واکسنهای ویروسی زنده (به‌جز پولیو وتب زرد) ممنوع است بجز مواردی که خطر ابتلاء به بیماری بر عوارض آن غالب باشد.
 ۱۶- در صورتیکه مابین دزهای ‌یک واکسن فاصله‌ای بیش از مقدار توصیه شده باشد نیازی به شروع مجدد سری واکسیناسیون از ابتدا یا تجویز دوز اضافی نیست و بایستی برنامه ایمنسازی را در هر زمان ادامه داد.

۱۷- از تزریق واکسنها در ناحیه سرین به دلیل احتمال آسیب به عصب سیاتیک و یا کاهش اثر بخشی واکسن به علت بافت چربی زیاد آن ناحیه بایستی خودداری نمود.

 ۱۸- در کودکان کوچکتر از دوسال تزریق واکسن در ناحیه قدامی خارجی ران و در افراد بالاتر از دو سال تزریق در عضله دلتوئید، صورت می‌گیرد.

۱۹- در افراد بالای دو سال چنانچه حجم عضله دلتوئید کم باشد تزریق در ناحیه قدامی خارجی ران صورت می‌گیرد.

۲۰- اگر لازم باشد در یک جلسه واکسیناسیون بیش از یک نوع واکسن تزریق شود باید در محل‌های جداگانه (حداقل بفاصلة ‌۵/۲ سانتیمتر) و یا در دو سمت انجام شود.

۲۱- محل تزریق زیرجلدی واکسنها  همان محلهایی است که تزریق عضلانی انجام می‌گیرد.

۲۲- واکسن BCG  باید در حد فاصل یک سوم فوقانی و دوسوم تحتانی بازو تزریق گردد.

۲۳- در افراد مبتلا به ایدز فقط واکسن ب. ث. ژ منع استفاده دارد و استفاده از سایر واکسنهای برنامه گسترش ایمنسازی بلامانع می باشد.
          
۲۴- کسانی که در سن سه ماهگی و بالاتر واکسن ب. ث. ژ دریافت نموده‌اند و درعرض ۷۲ ساعت در محل تزریق واکنش نشان داده‌ا‌ند بایستی توسط پزشک از نظر سل بررسی گردند.

۲۵- اگر کودکی در هنگام دریافت قطره فلج اطفال مبتلا به اسهال شدید باشد و همزمان قطره به او خورانده شود بایستی یک در اضافی واکسن با فاصله حداقل یکماه دریافت دارد.  

۲۶- واکسیناسیون کودکان HIV مثبت فاقد علامت کاملاً ضروری است و طبق برنامه جاری ایمنسازی بایستی انجام شود لیکن بهتر است در صورت در دسترس بودن بجای OPV از IPV استفاده شود.

۲۷- تغذیه با هر نوع شیر، از جمله شیر مادر، با خوراندن قطره فلج اطفال مغایرتی ندارد و لازم نیست که قبل و یا بعد از خوراندن قطره شیر قطع شود. درصورت  استفراغ در کمتر از ۱۰ دقیقه پس از دریافت قطره فلج اطفال  بایستی تجویز قطره تکرار شود.

۲۸- پولیو صفر باید در بدو تولد و هنگام خروج از زایشگاه تجویز شود اما اگر به هر دلیل، تجویز واکسن در آن زمان مقدور نباشد، در اولین فرصت ممکن تا روز سی‌‌ام تولد بایستی تجویز شود و بعد از آن تجویز پولیو صفر ضرورتی ندارد.
 
۲۹- قطره فلج اطفال برای افراد بالای ۱۸ سال توصیه نمی‌شود.

۳۰- در بیماران دچار آترزی مری (Esophagial Atresia) که دارای گاستروستومی می‌باشند بهتر است، به جای OPV از واکسن تزریقی فلج اطفال (IPV) استفاده گردد.

    ۳۱- در کودکان دارای نقص اولیه سیستم ایمنی و کودکان تحت درمان با داروهای پایین آورنده قدرت دفاعی بدن نظیر کورتیکواستروئیدها و یا کودکان تحت درمان با اشعه و مبتلایان به لوسمی- لنفوم و سرطانها، استفاده از واکسن پولیو زنده خوراکی ممنوع است و به جای آن باید از واکسن کشته تزریقی استفاده کرد.

۳۲- توصیه می شود همزمان با تزریق واکسن ثلاث یک دز قطره استامینوفن تجویز و به والدین آموزش داده شود تا در صورت تب یا بیقراری هر چهار ساعت آن را تکرار کنند.
 
   ۳۳- اگر پس از تزریق واکسن سه گانه، درجه حرارت بدن کودک بالاتر از ۴۰ درجه سانتی گراد (زیربغل)، گریه مداوم بیش از سه ساعت که قابل آرام کردن نباشد و یا تشنج ظرف ۷۲ ساعت رخ دهد در نوبتهای بعدی به ‌جای واکسن سه گانه باید واکسن دوگانه خردسالان تزریق گردد.
  
     ۳۴- تزریق واکسن سه گانه در کودکان دارای ضایعات مغزی پیشرونده ممنوع است و باید به آنها واکسن دوگانه خردسال تزریق کرد.
     
    ۳۵- فاصله بین نوبت سوم و چهارم واکسن سه گانه نباید از ۶ ماه کمتر باشد.
 
   ۳۶- پس از پایان سن ۶ سال و ۱۱ ماه و ۲۹ روز تلقیح واکسن سه گانه مجاز نیست و باید به جای آن، واکسن دوگانه بزرگسالان را تزریق کرد.

  ۳۷- در مورد کسانی که سابقه تشنج دارند و با مصرف دارو تحت کنترل هستند تزریق واکسن DTP بلا مانع است.

۳۸- برای حفظ ایمنی پس از  پنج  نوبت تلقیح واکسن سه گانه یا دوگانه، واکسن دوگانه ویژه بزرگسالان باید هر ده سال یک بار تکرار شود.

۳۹- جهت بالا بردن سطح ایمنی بزرگسالان در مقابل دیفتری توصیه می‌شود در کلیه مواردیکه باید در بالغین واکسن کزاز تزریق شود، منجمله در زنان باردار و زنان سنین باروری    (۴۹ – ۱۵ساله) واکسن دوگانه ویژه بزرگسالان تلقیح شود.

۴۰- واکسنهای سه گانه، دوگانه بزرگسالان و خردسالان را باید حتماً به شکل داخل عضلانی و عمیق تزریق کرد (تزریق این نوع واکسنها در زیر جلد یا داخل جلد می‌تواند موجب تحریک موضعی، تشکیل گرانولوم، نکروز بافتی و بروز آبسه استریل شود).

۴۱- در حال حاضر دوز یادآور واکسیناسیون « هپاتیت ب » توصیه نمی‌شود.

۴۲- در صورتیکه نوبتهای قبلی‌ واکسیناسیون « هپاتیت ب» با استفاده‌ یکی از دونوع واکسن پلاسمایی یا نوترکیبی (Recombinant) باشد، ادامه واکسیناسیون با نوع دیگر در نوبتهای بعدی بلامانع است.

۴۳- اگر پس از تولد و تزریق واکسن هپاتیت ب مشخص شود که نوزاد از مادر HBsAg+  به‌ دنیا آمده است حداکثر زمان دریافت ایمونوگلوبولین اختصاصی هپاتیت ب یک هفته بعد از تولد می‌باشد.

  ۴۴- در صورتیکه نوزاد از مـادر HbsAg+  متـولدشده باشد، باید بطور همـزمان نیم میلی لیتر  « ایمونوگلوبولین» اختصاصی « هپاتیت ب » در عضله یک ران و واکسن « هپاتیت ب » در عضله ران دیگر در اسرع وقت و ترجیحاً در ظرف ۱۲ ساعت پس از تولد تزریق شود. در صورت عدم دسترسی به ایمونوگلوبولین اختصاصی، تزریق واکسن « هپاتیت ب »‌ به تنهایی نیز در ساعات اولیه پس از تولد حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد ایمنی ایجاد می‌کند.

۴۵- در افراد مبتلا به هموفیلی، واکسن « هپاتیت ب »  باید زیر جلد تزریق شود.

۴۶– نوزادانی‌که ازمادران HBsAg+ متولد شده‌اند‌ و علاوه بر دریافت نوبت اول واکسن، ایمونوگلوبولین نیز دریافت داشته‌اند در سن ۱۵-۹ ماهگی باید از نظر HBsAg و HBsAb  کنترل شوند.

۴۷ – واکسیناسیون « هپاتیت ب » هیچگونه مورد منع تلقیح ندارد، حتی اگر فرد HBsAg مثبت باشد.

 ۴۸- گروههای پرخطر برای ایمن سازی هپاتیت « ب» به شرح زیر می‌باشد:
  الف ـ کلیه پرسنل شاغل در مراکز درمانی بستری و سرپایی‌که باخون و ترشحات آغشته ‌به خون به نحوی در تماس هستند شامل: پزشکان، پرستاران، ماماها، بهیاران، کمک بهیاران، واکسیناتورها، دندانپزشکان، کمک دندانپزشکان، کارشناسان و تکنسین‌های آزمایشگاههای تشخیص طبی، نظافتچیان واحدهای بهداشتی درمانی و آزمایشگاههای تشخیص‌طبی، دانش آموزان بهورزی، دانشجویان پزشکی، دندانپزشکی، پرستاری و مامایی، … 
 ب ـ  بیماران تحت درمان دیالیز و افرادی که بطور مکرر خون یا فرآورده‌های خونی دریافت می‌کنند (تالاسمی، هموفیلی و…).
 ج -  اعضاء خانواده، فرد HBsAg+ ساکن در یک واحد مسکونی
 د – کودکانی‌که در کانونهای اصلاح و تربیت نگهداری می‌شوند، کودکان عقب مانده ذهنی و پرسنل مؤسسات نگهداری این کودکان و خانه سالمندان
هـ ـ آتش نشانها،‌ امدادگران اورژانس، زندانبانان، کارشناسان آزمایشگاههای تحقیقات جنایی و صحنه جرم
   و ـ افراد دارای رفتارهای پرخطر جنسی و اعتیاد تزریقی که تحت پیگیری مداوم هستند.
ز ـ افراد آلوده به هپاتیت C که حداقل یک تست تکمیلی مثبت دارند.
 ح- زندانیانی که دارای رفتارهای پرخطر هستند و محکومیت آنها بیش از ۶ ماه می‌باشد.
  ط- رفتگران شهرداریها.

۴۹- افرادی که جزء گروه پرخطر هستند و در آنها تجویز واکسن هپاتیت ب توصیه شده، سه ماه بعد از دریافت آخرین دوز واکسن تیتر آنتی‌بادی(HBsAb) آنها کنترل و در صورتیکه تیتر آنتی‌بادی آنها کمتر از ده باشد یک دوره کامل واکسیناسیون (سه نوبت) با دوز دو برابر معمول دریافت نمایند ولی سایر افرادی که جزء گروههای پرخطر نیستند نیاز به بررسی تیتر آنتی‌بادی ندارند.