گردش خون جنین fetal circulation

بعد از هفته چهارم جنینی, گردش خون از جفت به جنین وضعیت ثابتی پیدا می کند. ورید نافی خون اکسیژن دار را از جفت به طرف جنین  می برد. این خون به طرف کبد رفته و در آنجا دو شاخه می شود:

شاخه اول سینوس پورتال می باشد که خون اکسیژن دار وریدهای پورتال را فراهم می کند و بعد از طریق سیاهرگ کبدی به درون ورید اجوف تحتانی می رود.
شاخه دوم از طریق مجرای وریدی خون را مستقیم  به ورید اجوف تحتانی می رساند و با خون برگشتی از اندام های تحتانی مخلوط شده  و به سمت قلب هدایت می شود.
این خون مخلوط به دهلیز راست ریخته می شود و از طریق دریچه بیضی به سمت دهلیز چپ می رود و سپس به سمت آئورت جریان میابد و خون با غلظت بالای اکسیژن را به سمت مغز و دستها برده و سپس به دهلیز راست برگشته همراه با خون باقیمانده از ورید اجوف تحتانی به سمت بطن راست هدایت می شود.
مقدار کمی از این خون برای تغذیه بافت شش مصرف می شود. باقیمانده خون از طریق مجرای شریانی که رابط بین سرخرگ شش و آئورت می باشد به سمت آئورت پایین رونده می رود وپس از خونرسانی احشا شکمی و اندامهای تحتانی از طریق دو سرخرگ نافی به سمت جفت باز می گردد.
بنابراین در این گردش خون سه مجرای طبیعی وجود دارد که پس از تولد بسته می شوند:
دریچه بیضی بین دهلیز راست و چپ مجرای شریانی مجرای  وریدی بین ورید اجوف تحتانی و کبد جنین دریچه بیضی از نظر عملکرد دو ساعت پس از تولد بسته می شود ولی از نظر آناتومیکی در طی سه ماه به طور کامل بسته خواهد شد. دریچه شریانی نیز در طی 15 ساعت اول بعد از تولد بسته می شود و در سن سه هفتگی باید از نظر آناتومیکی به طور کامل بسته شده باشد.
دریچه وریدی در هنگام قطع بند ناف بسته  می شود و در سن یک هفتگی به طور قطعی و کامل باید بسته شده باشد و سپس این مجراها تبدیل به بافت غضروفی می شوند. اگر به دلایلی این دریچه ها باز بمانند تولید نقص های مادرزادی قلبی می کنند که منجر به سیانوز کودک خواهد شد.
شنیده شدن صدای مرمر نتیجه عبور خون از سوراخهایی است که باید بسته می شدند. صدای مرمر ممکن است عملکردی یا ارگانیک باشد. مرمر عملکردی در اثر عبور خون از مجرای طبیعی و مرمر ارگانیک ناشی از عبور خون از یک دریچه غیر طبیعی است که هنوز باز باقی مانده است. بنابراین صدای مرمر همیشه خطرناک و هشدار دهنده نبوده باید بیمار را مورد بررسی دقیق قرار داد.
در زمانی که نوزاد گریه می کند یا فشاری را متحمل می شود مثلا هنگام دفع، امکان شیفت خون کم اکسیژن از طرف راست قلب به طرف چپ از طریق مجراهایی که هنوز بسته نشده اند وجود دارد و این مسئله باعث بروز یک سیانوز گذرا می شود که مهم نیست. پس تغیییرات گردش خون از دوره جنینی به نوزادی در نتیجه بسته شدن مجراهای جنینی نامبرده است.
وقتی شش ها باز می شوند اکسیژن وارد شده و باعث باز شدن عروق ششی می گردد و مقاومت عروق ششی کاهش می یابد. همینطور که خون به ششها می رسد فشار دهلیز راست، بطن راست و سرخرگهای ششی کاهش می یابد. در همین زمان مقاومت عروق سیستمیک افزایش می یابد که علت این مسئله نیز افزایش فشار خونی است که در هنگام بسته شدن بند ناف از جفت وارد این عروق گردیده است. فشار در طرف چپ قلب افزایش یافته و جریان خون از مکانی با فشار بالاتر به مکانی با فشار پایین تر سرازیر می گردد و مسیر این جرین درست برعکس دوران جنینی است.
مهم ترین عاملی که بسته شدن دریچه های جنینی را کنترل می کند افزایش غلظت اکسیژن در خون است و دومین عامل کاهش پروستاگلاندین ها و سپس حالت اسیدوز است.