پایگاه آموزشی تخصصی نوزاد و کودک

معاون امور بهداشتي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي گفت: بيشتر مادران به اندازه کافي براي کودک خود شير دارند و نوزاد تا 6 ماهگي به هيچ غذا و مايع کمکي نياز ندارد بنابراين شير مادر براي آنان كفايت مي‌كند.

دكتر محمدرضا فرسار در گفت وگو با خبرنگار بهداشت و درمان ايسنا افزود: مادر بايد در پايان ماه ششم، شروع به دادن غذاي تكميلي به نوزاد خود كند و شيردهي را همچنان ادامه دهد اين در حاليست كه در گذشته تصور مي‌شد كه كودك در صورت خوردن شيرمادر بيش از دو سال، كم هوش مي‌شود اما واقعيات علمي كاملا خلاف اين باور است چرا كه هرچه كودك به مدت طولاني‌تري از شير مادر تغذيه كند بهره هوشي او بالاتر مي‌رود.



معاون امور بهداشتي دانشگاه شهيد بهشتي درباره وضعيت كنوني شيردهي مادر به كودك اظهار كرد: درمناطق محروم کشورمان خوشبختانه مشكلي نداريم و مادر، بچه را با شير خود تغذيه مي‌كند. مشکل در شهرها بويژه کلان شهرهاست. از سوي ديگر تاجران شيرخشك به منظور افزايش مصرف شيرخشك، تبليغ مي‌كنند. اين تبليغات متاسفانه فراگير شده و كاهش اعتماد به نفس مادرها را نسبت به شيردهي در پي داشته به گونه‌اي كه باور«شيرم براي كودكم كافي نيست» در ذهن آنان نهادينه شده است.



فرسار افزود: شيرمادر بر اساس تبليغات كارخانه‌هاي شيرخشك سازي نياز به غذاي کمکي دارد در حالي كه ثابت شده است كه در صورت عملكرد صحيح مادران، تقريباً همه آنان مي‌توانند كودكانشان را با شيرخود بزرگ كنند بدون آن كه شيرشان كم شود.

معاون امور بهداشتي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي در پاسخ به اين پرسش كه چه اقداماتي از سوي مادر يا پزشك براي افزايش كيفيت شيردهي به نوزاد بايد صورت گيرد، گفت: مادر بايد پيش از بارداري براي شيردهي آماده شود. به عنوان نمونه اگر نوك سينه او فرو رفته است، اقدام به اصلاح آن پيش از بارداري كند البته اين كار در دوران بارداري نبايد انجام شود چون موجب سقط جنين مي‌شود.

فرسار تاكيد كرد: به هنگام بارداري بايد مادر را با انجام اقداماتي چون تبيين فوايد شيردهي از نظر روحي براي شيردهي آماده كرد. از سوي ديگر، نوزاد بلافاصله پس از تولد بايد در تماس پوست به پوست و چشم به چشم با مادر قرار گيرد. ازهر نوع عمل غيرضروري كه باعث كاهش هوشياري مادر و بچه مي‌شود نيز بايد خودداري كرد تا تماس مادر و فرزند به درستي صورت گيرد چرا که اين تماس در موفقيت شيردهي بسيار مهم است.

وي اضافه كرد: نخستين تغذيه شيرخوار در يك ساعت اول تولد بايد با شيرمادرشروع شود. بر اساس نتايج پژوهش‌هاي انجام شده هرچه شروع تغذيه با شيرمادر به لحظه تولد نزديكتر باشد، تداوم شيردهي راحت‌تر و عملي‌تر است. از سوي ديگر در 6 ماه اول شيردهي، نوزاد بايد فقط با شيرمادر تغذيه شود و هيچ غذاي كمكي نياز نيست.

معاون امور بهداشتي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي ادامه داد: استفاده از غذاي كمكي يا خوراندن هر ماده ديگر به كودك در 6 ماه اول تولد باعث كاهش شير مادر مي‌شود بنابراين به جز شير مادر و قطره ويتامين A و D كه از روز 15 تولد به كودك خورانده مي‌شود و در صورت لزوم دادن دارو، هيچ خوردني ديگري نبايد تا 6 ماهگي كامل كودك به او داده شود.

فرسار تاكيد كرد: شيردهي بايد در هر لحظه از اوقات شب و روز به دلخواه كودك انجام شود و زمان بندي خاصي نياز نيست، بويژه مكيدن‌هاي شبانه در شيرسازي نقش مهمي دارند.

وي درباره شيردهي مادران كارمند اظهار كرد: متناسب با شرايط كاري مادر،‌ محل كار و فردي كه از نوزاد نگهداري مي‌كند، شيردهي مادر روش خاص خود را دارد. به عنوان نمونه مادر كودكاني كه به مهد كودك برده مي‌شوند، بايد از مرخصي شيردهي براي اين كار استفاده كنند. اگر محل كار مادر به منزل نزديك است، او مي‌تواند در خانه به كودك خود شير بدهد.

فرسار در ادامه گفت: در صورت دور بودن محل كار از منزل، مادر بايد شيرخود را بدوشد و نگهداري كند تا به نوزاد داده شود البته شير دوشيده شده را نبايد با شيشه و پستانک به كودك داد چرا كه صرفنظر از احتمال آلودگي اين وسايل، شيشه و پستانك ممكن است باعث ايجاد اختلالاتي در تداوم شيردهي شود. اين در حاليست كه به گمان برخي افراد، پستانك نياز وغريزه كودك را براي مکيدن ارضا مي‌كند اما نياز شيرخوار به نوعي از مكيدن است كه با سينه مادر تحقق مي‌يابد.

وي افزود: علم پزشكي نيز ثابت كرده است كه دادن پستانك به نوزاد اشتباهي بزرگ است و به ضرر مادر وكودك و به سود تجار شيرخشك است چرا كه پس از تجارت اسلحه، مواد مخدر، لوازم آرايشي، مايكروسافت، شير و غذاي کودک در مقام بعدي قرار دارد.



فرسار درباره ميزان ارتباط مكيده شدن پستان مادر وميزان شير او گفت: هرچه قدر مكيدن كمتر باشد شيردهي كاهش مي‌يابد. مكيدن شيشه وپستانك نيز موجب كاهش دو برابري شيرمادر مي‌شود.

معاون امور بهداشتي دانشگاه شهيد بهشتي در زمينه شايع‌ترين مشكل كودكان اظهار كرد: سوء‌ تغذيه بيشترين مشكل در كودكان است. در جهان دو الگوي سوء‌تغذيه وجود دارد؛ در كشورهاي جهان سوم الگوي سوء تغذيه كم وزني و كم رشدي و در كشورهاي توسعه يافته الگوي سوءتغذيه پروزني و چاقي است.

وي در ادامه گفت: در ايران هردو الگو ديده مي‌شود بنابراين لازم است كه همه مردم به تغذيه سالم توجه كنند. همچنين تبديل شدن مساله پايش رشد و رسم منحني رشد به يك فرهنگ در جامعه ما بسيار مهم است. به عنوان نمونه در حال حاضر واكسيناسيون دربين مردم به يك فرهنگ تبديل شده است.

فرسار ادامه داد: پايش رشد و منحني رشد بچه به تشخيص ميزان كافي بودن تغذيه كودك كمك مي‌كند اما متاسفانه در ايران مادران از طرف اطرافيان در زمينه چگونگي تغذيه كودك خود تحت فشار قرار مي‌گيرند و در اين شرايط برخي اقدامات نادرست را انجام مي‌دهند.

وي درباره كاركرد منحني رشد اظهار كرد: منحني رشد به پزشك كمك مي‌كند تا انحرافات از رشد طبيعي را بررسي كند، به موقع تشخيص دهد و علت آن را مشخص كند تا درصورت وجود مشكل يا بيماري به موقع براي درمان آن وارد عمل شود. در اين مرحله مشكل با حداقل مداخله قابل حل است. اما اگر بيماري و يا مشکل نوزاد دير تشخيص داده شود، تيمي از متخصصان اطفال، تغذيه، روان شناس باليني و مددكار اجتماعي براي حل مشكل او لازم است.

معاون امور بهداشتي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي درباره علت كاهش رشد كودكان در سال‌هاي اخير گفت: نوع تغذيه اهميت زيادي دارد بنابراين نوزاد ازبدو تولد بايد درست تغذيه شود. خوراندن غذاي كمكي به او در زمان لازم بايد صورت گيرد، علاوه بر آن مواد مختلف و اجزاي گوناگون درشت مغذي و ريزمغذي به اندازه كافي به بچه داده شود. همچنين نوزاد بايد به اندازه كافي تحرك داشته باشد و ورزش كند تا قد و وزن متعادلي پيدا كند.

فرسار در پايان با بيان اينكه متاسفانه در سال‌هاي اخير درباره مكمل‌هاي غذايي داراي تركيبات تجاري و غيرعلمي تبليغات زيادي صورت مي‌گيرد، اظهار كرد: مزه اين مكمل‌ها را خوب و شيرين تهيه مي‌كنند تا كودك براحتي آنها را بخورد. در حالي كه مواد مورد نياز براي او مانند قطره آهن و مولتي ويتامين خوشمزه نيستند البته در اين زمينه نيز فرهنگ سازي نياز است.